آیا مشکل بی آبی خوزستان با آب کرخه و کارون حل می شود؟
به گزارش هدا بلاگ، مهدی حیدری*؛ زمانی که با برداشت بی رویه و غیراصولی از منابع محدود آب زیرزمینی در پی سیاست خطای خودکفایی در تمام عرصه های کشاورزی با فناوری های قدیمی بودیم و بخشی زیادی از اقتصاد و معیشت مردم را بر کشاورزی پایه گذاشتیم و از ظرفیت فروش نفت و گاز (به طور خاص حوزه های مشترک) برای واردات محصولات کشاورزی و به تعبیری آب مجازی بهره نجستیم تا این منابع محدود آب حفظ شود.
از سوی دیگر با صدور مجوز و طرح هایی آسیب زا مثل باغات میوه در مراتع کوهستانی، عدم نظارت بر کشت جالیز و گونه های آب بر و همچنین کشت نیشکر که تاریخ ثابت کرد در کل فاقد سودمندی است و قائله کارگران آن (هفت تپه) هنوز، چون استخوان در زخم مانده است و بدون تدبیر پیگیر سیاست برداشت از معادن و منابع طبیعی برای جبران نقایص در دیگر حوزه های اقتصاد بودیم به گونه ای که اکثریت مردم را به سمت شغل کشاورزی سنتی سوق دادیم، غافل از آن بودیم که روزی این آب تمام می گردد و موجب بحران می گردد.
به یقین اگر تمامی آب کرخه و زاینده رود را باز کنند باز کفاف صنایع فولاد، کشاورزی و باغ داری مضر، مصرف خانگی غیر اصول و فضای سبز شهری اسراف آمیز را نمی دهد.
حالا چند صباحی هم سد ها را بدون تدبیر باز می کنیم، ولی مشکل آب مشکل اساسی این کشور است و این مشکل مشکل امروز و دیروز نیست بلکه در طول تاریخ فلات ایران فقر آبی داشته، اما گذشتگان ما مبتنی بر قهر و اقتضاء طبیعت سیاست های درستی بکار می گرفتند.
اما سوء تدبیر به همراه استفاده غیراصولی از پیشرف فناوری در حوزه های استخراج نگهداشت و انتقال آب اندوخته آب محدود ما را که می توانست با تدبیر و استفاده بهینه از فناوری به نام سرمایه ای محفوظ برای توسعه پایدار و طولانی مدت به کار گرفته گردد را به هدر داد و طی 40 سال از بین برد.
اما باید دانست که راه نجات از این شرایط هر چند که دیر، اما ناگزیر، چیزی نیست جز آمایش اصولی سرزمین (نه طرح واره هایی که بر اساس ذوق شخصی، استانی و نهادی نگاشته میگردد)، جایابی صحیح صنایع، مزارع و شهر ها و تغییر سیاست های حوزه اقتصاد از کشاورزی محور به صنایع کم آب بر و به طور خاص نفت و پتروشیمی و گردشگری و نظارت صحیح بر کشت محصولات مبتنی بر نیاز کشور و استعداد اقلیم و اصلاح اصول مهندسی در حوزه ساخت و ساز در جهت عایق بودن و بهره گیری از سیستم های سرمایش بی نیاز از آب.
علاوه بر این ها تجدیدنظر در توسعه شهر هایی که به طور طبیعی ظرفیت توسعه ندارند به طور مثال شهر قم که طی 20 سال از جمعیت 300 هزار نفری با انتقال آب شیرین به یک میلیون و دویست هزار نفر افزایش یافت به نحوی که با هجوم مهاجرین صدای علما هم در آمد که فرهنگ اصیل و دینی قم استحاله شد که نظیر آن می توان به شهرهایی، چون یزد، کاشان و سمنان اشاره کرد که در طول تاریخ با فرستادن مهاجران خود موجب انتقال فرهنگ کویری قناعت و صناعت پیشگی به دیگر نقاط کشور و جهان شده اند.
مسلما اگر از امروز در سیاست های اقتصادی و محیط زیستی ما تجدید نظر گردد امید هست که فرایند خشکی اقلیم و بحران های انسانی متعاقب از آن را مدیریت و این تمدن و خاک و بوم را حفظ نماییم.
*دکترای آینده پژوهی
منبع: فرارو