سوئیس برای حل چالش ارتباط صنعت و دانشگاه چه روشی را در پیش گرفته است؟، تجربه ای پیروز در تبدیل دانش به ثروت - هدا بلاگ

گروه علم و پیشرفت خبرنگاران؛ بر اساس گزارش بانک دنیای و سازمان مالکیت فکری، رتبه ایران در شاخص میزان فارغ التحصیلان فنی و مهندسی به کل دانشجویان، سوم دنیا است. با توجه به این حجم از فارغ التحصیلان می توان رشد و توسعه مالی مناسب تری برای کشور متصور بود ولی همچنان توسعه مالی مطلوب در این سال ها اتفاق نیفتاده است. یکی از مهم ترین شاخص های تبدیل دانش به ثروت و توسعه مالی در دنیا، همکاری دانشگاه و صنعت است. طبق گزارش های منتشر شده از سوی بانک دنیای در سال 2020، رتبه ایران در شاخص ارتباط صنعت و دانشگاه 117 دنیا است. بنابراین علی رغم بالا بودن رتبه ایران در شاخص های مربوط به سرمایه های انسانی، کشور نتوانسته از دانش موجود برای بهبود شرایط مالی استفاده نماید.

بر اساس گزارش دیگری از سازمان مالکیت فکری، رتبه کشور سوئیس در شاخص درصد فارغ التحصیلان فنی و مهندسی 17 است ولی در شاخص همکاری دانشگاه با صنعت رتبه دوم دنیا است. این کشور همچنین رتبه چهارم دنیا در هزینه کرد تحقیق و توسعه در دنیا را دارد. شاخص های پیروز کشور سوئیس در تبدیل دانش به ثروت و توسعه مالی اهمیت بررسی تجربه این کشور در همکاری دانشگاه با صنعت را چندبرابر می کند. حال سوال این است که این کشور برای تبدیل دانش موجود در دانشگاه ها به ثروت و توسعه مالی چه تجربه ای را از سر گذرانده است؟

سوئیس برای حل چالش ارتباط صنعت و دانشگاه چه نموده است؟

این کشور برای حل چالش ارتباط دانشگاه با صنعت خود از مدل شرکت های واسط استفاده نموده است. استفاده از شرکت های واسط یا کارگزارهای علم و فناوری یکی از مدل های رایج در دنیا است. در این مدل شرکت های کارگزاری، با حضور در عرصه صنعت به شناسایی تقاضاهای آن ها می پردازند و در وهله دوم با توجه به شناختی که از فناوران، اساتید و شرکت های دانش بنیان دانشگاه دارند، این تقاضاها را عرضه و مجری مناسب برای عقد قرارداد با صنعت شناسایی می نمایند. در پایان از محل قرارداد این دو بخش حق الزحمه دریافت می نمایند. خصوصی بودن این کارگزاران و تخصص علمی آنها در شناخت موضوعات متداول صنعتی و علمی باعث شده این شرکت ها علاوه بر انگیزه کافی برای به هم رسانی صنعت و دانشگاه، تخصص های جانبی علمی، حقوقی و مالی را نیز در برداشته باشند.

سه دانشگاه مهم کشور سوئیس یعنی؛ بازل، برن و زوریخ از شرکت کارگزاری به اسم Unitectra استفاده نموده اند. این شرکت در سال 1999 تأسیس شده است و تا به امروز 18000 پروژه پیروز، 1200 ثبت اختراع و 1000 فروش لیسانس انجام داده است. ارزش پروژه های منعقد شده توسط این شرکت در سال 2020 معادل 1.7 میلیارد دلار بوده است. این سه دانشگاه، سهامدار این شرکت هستند ولی مدیریت آن را به بخش خصوصی واگذار نموده اند. در چنین حالتی، مدیران شرکت های خصوصی با امضای تفاهم نامه ای مشخص با دانشگاه از زیرساخت های دانشگاه مثل محل استقرار، شبکه دانش و فناوری و آزمایشگاه ها استفاده می نمایند و در مقابل، سهام این شرکت به دانشگاه تعلق می گیرد.

این شرکت در هر سه دانشگاه ها دفتر دارد و کارمندان آن در هر سه دفتر مستقر هستند. مزیت به کارگیری شرکت خصوصی این است که علی رغم قوانین مختلف دانشگاه ها، این شرکت توانسته است خود را با قوانین هر سه دانشگاه تطبیق دهد. یکی از کارهایی که دانشگاه ها از این شرکت خواسته اند این است که باید به صورت منظم، گزارش عملکرد و مالی خود را به هر سه دانشگاه تحویل دهد و پروژه های صنعتی به دانشگاه معرفی کند.

این شرکت از اعضای هیئت علمی دانشگاه ها در راستای همکاری با صنعت بخش خصوصی و دیگر بخش های دولتی و موسسات تحقیقاتی حمایت می کند. با مدلی که این شرکت استفاده می کند تبدیل نتایج پژوهشی به محصولات و خدمات در همکاری با اعضای هیئت سرعت بیشتری به خود گرفته است. انتقال علم و فناوری به صنایع، هم به شکل همکاری با شرکت های صنعتی و انعقاد پروژه های صنعتی و هم به شکل شرکت های اسپینافی از دانشگاه اتفاق می افتد. با استقرار این شرکت در محیط سه دانشگاه، خدمات این شرکت همچنین برای اعضای هیئت علمی همه دانشگاه ها در دسترس است. این شرکت علاوه بر همکاری علمی به این سه دانشگاه، با موسسات آموزشی دیگر نیز تفاهم نامه همکاری دارد.

راه حل چیست؟

بومی سازی تجربیات پیروز دنیا در ارتباط صنعت و دانشگاه می تواند زمینه های لازم برای تحقق اقتصاد دانش بنیان را فراهم نماید. در این زمینه در یک سال گذشته اتفاقات خوبی مانند تفاهم نامه همکاری دانشگاه تهران با یک شرکت خصوصی به عنوان کارگزار علم و فناوری و نیز تلاش های صورت گرفته در دیگر دانشگاه ها برای این امر را می توان به فال نیک گرفت. از دستگاه های متولی مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی ریاست جمهوری، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی علوم تحقیقات و فناوری و جهاد دانشگاهی؛ انتظار می رود با حمایت از راستا شکل گرفته، موانع حقوقی و قانونی پیش روی توسعه این مدل جدید را مرتفع و از دانشگاه های پیشرو در این زمینه حمایت لازم را به عمل آورند.

دکتر مصطفی امینی؛ کارشناس علم و فناوری

آژانس دور زمین: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه