کمبود آب، مواد غذایی را گران می نماید؟ - هدا بلاگ

به گزارش تجارت نیوز، فاطمه پاسبان، کارشناس کشاورزی در این تحلیل شرح می دهد که چگونه بحران آب می تواند به افزایش قیمت مواد غذایی دامن بزند و امنیت غذایی مردم دنیا و ایران را به مخاطره بیندازد.

چالش آب، چالش غذا

فاطمه پاسبان، کارشناس مالی در این تحلیل نوشت: آب و غذا هر کدام به تنهایی چالشی برای دنیای کنونی است و جمع این دو، ابرچالش هایی را برای امنیت غذایی به همراه دارد. آب مایه حیات است. برای امنیت غذایی و تغذیه ضروری است، زیرا برای فراوری مواد غذایی (شیلات، محصولات کشاورزی و دام)، فرآوری مواد غذایی، تبدیل و تهیه آن ضروری است، منبع حیات اکوسیستم ها از جمله جنگل ها، دریاچه ها و تالاب هاست.

آب برای آشامیدن و بهداشت و سلامت ضروری است، آب برای انرژی، صنعت و سایر بخش های مالی نیز مهم است و در یک کلام می توان گفت توسعه پایدار اتفاق نمی افتد مگر آب و دسترسی به آب وجود داشته باشد.

از طرف دیگر آمار ها نشان می دهد که علیرغم همه تلاش ها و تلاش های دنیای برای برطرف گرسنگی در دنیا، هنوز جمیعتی از دنیا در ناامنی غذایی و گرسنگی قرار دارند و بر اساس گزارش شرایط ناامنی غذا در دنیا در سال 2019، بیش از 820 میلیون نفر در گروه ناامنی غذایی طبقه بندی شده اند و دست کم 155 میلیون نفر در سال 2020 به دلیل درگیری و جنگ، حوادث شدید جوی و شوک های مالی مرتبط با کووید-19 با بحران ناامنی غذایی روبرو شدند.

این شرایط در شرایطی است که پیش بینی می گردد جمعیت دنیا از 6.9 میلیارد نفر در سال 2010 به 8/3 میلیارد نفر در سال 2030 و به 9/1 میلیارد نفر در سال 2050 افزایش یابد و تا سال 2030، تقاضای مواد غذایی 50 درصد (70 درصد تا سال 2050) افزایش یابد. چالش اصلی پیش روی دنیا تهیه غذا و دسترسی به آن برای جمعیت در حال رشد و جمعیت درگیر با ناامنی غذایی است.

معضل آب و تهیه غذا

برای فراوری غذا به آب احتیاج است. به عنوان مثال فراوری یک کیلو برنج به حدود 3500 لیتر آب، یک کیلو گوشت گاو حدود 15000 لیتر و یک فنجان قهوه حدود 140 لیتر آب احتیاج دارد. زراعت آبی 20 درصد از کل زمین های زیر کشت دنیا را به خود اختصاص داده و 40 درصد از کل مواد غذایی فراوری شده در دنیا را تامین می نماید.

زراعت آبی به طور متوسط حداقل دو برابر محصول دیم در واحد سطح فراوری می نماید و از این رو امکان افزایش فراوری و تنوع بخشی به محصولات فراوریی بیشتر را فراهم می سازد؛ بنابراین فراوری بیشتر غذا یعنی افزایش مصرف آب.

در حال حاضر، 70 درصد از کل برداشت آب های شیرین در سطح دنیا کشاورزی مربوط به بخش کشاورزی است (بانک دنیای). با توجه به رشد جمعیت، شهرنشینی و تغییرات آب و هوایی، انتظار می رود رقابت برای منابع آب افزایش یابد.

در دسترس بودن آب - که عمدتا برای فراوری مواد غذایی استفاده می گردد - یک چالش عظیم است، که به دلیل خشکسالی های مرتبط با تغییرات آب و هوایی دشوارتر شده است. از سوی دیگر مشکل فرونشست زمین به دلیل خشکسالی بسیار جدی است و می تواند سرزمین را از شرایط زیستی خارج کند و فراوری غذا (دسترسی به غذا به عنوان یکی از ابعاد امنیت غذایی) را با چالش بیشتر روبرو کند.

اما مشکل از جایی شروع می گردد که همزمان با افزایش تقاضا برای غذا، میزان آب شیرین کاهش یافته است. پیش بینی ها می گوید در سال 2050 دسترسی به آب شیرین در کشور های خاور نزدیک و آفریقای شمالی 50 درصد کاهش یابد.

این نکته نیز قابل توجه است که با فراوری و عرضه کمتر غذا و افزایش تقاضا، قیمت مواد غذایی افرایش و امنیت غذایی از منظر دسترسی مالی به غذا را نیز با مشکل روبرو کند.

به عنوان نمونه در سال 2008، افزایش قیمت مواد غذایی 110 میلیون نفر را به سمت فقر سوق داده و 44 میلیون نفر دیگر را به افراد فقیر اضافه نموده است. در کشور های در حال توسعه، افزایش قیمت مواد غذایی تهدید عمده ای برای امنیت غذایی است. به ویژه به این دلیل که مردم 50 تا 80 درصد از درآمد خود را صرف غذا می نمایند.

بحران آب در ایران

در ایران خشکسالی و عواقب آن تهدیدی برای امنیت غذایی مردم کشور است. از سال 74 دوره طولانی خشکسالی در ایران شروع شده است. افزایش بارش ها در سال 98 بعضی اقلیم شناسان را به این نتیجه رسانده بود که دوره خشکسالی در ایران رو به خاتمه است، اما کاهش چشمگیر بارش ها در امسال موجب شده خشکسالی بار دیگر مطرح گردد.

به گزارش مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، از مهرماه تا به امروز در کشور به طور میانگین، حدود 100 میلی متر بارش اتفاق افتاده که این میزان نسبت به میانگین بلندمدت ایران حدود 34 درصد کمتر است. براساس این گزارش، میزان بارش ها در تمامی استان های کشور کمتر از حد نرمال است و 5 استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خراسان رضوی با کم بارشی شدید روبرو اند.

خشکسالی و کم بارشی بر کاهش سطح زیرکشت و عملکرد محصولات به خصوص محصولات دیم، شیوع آفات گیاهی، غیرقابل برداشت شدن محصول، بیماری درختان و هجوم حشرات، آتش سوزی جنگل ها، تخریب حاصلخیزی جنگل، نشست زمین اثر نامطلوبی دارد.

بسیاری از مطالعات نشان می دهد که خشکسالی و کم بارشی بر کاهش عملکرد محصول تاثیر گذار است. در تحقیقی که سال 2016 اجرا شده اعلام شد که با تغییر در الگوی بارش، احتمال کاهش غذای دنیای به میزان 10 درصد در سال 2030 و بیشتر از 20 درصد در سال 2050 وجود دارد. از طرف دیگر پیش بینی می گردد به دلیل تغییر در الگوی بارش، قیمت غذا در دنیا بین 3 تا 84 درصد در سال 2050 افزایش یابد.

مطالعه نصابیان و همکاران (1383) نشان داد که گندم آبی، سیب زمینی، شلتوک، پنبه آبی، ذرت دانه ای و جو آبی به ترتیب استان های لرستان، فارس، زنجان، کرمانشاه و خراسان بیشترین واکنش عملکرد در مقابل افزایش یک درجه سانتی گراد گرما داشته اند.

احمدی فرد و همکاران (1398) نشان دادند که رابطه مثبت بین خشکسالی و فراوری و عملکرد محصول در اراضی دیم برای گندم، جو، نخود سفید، نخود سیاه (لپه) و عدس وجود دارد. همه این مطالعات بر این نکته تاکید دارند که خشکسالی و کم بارشی بر دسترسی فیزیکی و مالی مولفه های امنیت غذایی تاثیر منفی دارد.

حال چه باید کرد؟

از یک سو ضرورت دارد ضایعات و هدررفت محصولان کشاورزی و غذایی در چرخه ارزش محصولات کشاورزی و غذایی کاهش یافته تا دسترسی به غذا بیشتر شده و فشار بر استفاده از منابع (آب و خاک) کاهش یابد. از طرف دیگر ضرورت دارد در مورد افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی سرمایه گذاری روی فناوری های جدید صورت گیرد تا زیرساخت های لازم برای افزایش بهره وری فراهم گردد.

همچنین ذخیره سازی آب های روان و سطحی و استفاده مجدد از آب خاکستری از دیگر راه حل های مدیریت بهینه آب است. در کنار آن توجه به آمایش سرزمین و فراوری محصولات کشاورزی و غذایی براساس الگوی کشت و قابلیت های اقلیم هرمنطقه نیز جزو ضروریات مدیریت بهینه منابع آبی در بخش کشاورزی است.

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.